خاتم کاری از نظر کارشناسی رسمی دادگستری
از نظر کارشناس رسمی دادگستری صنایع دستی به قرار دادن اشیاء کنار همدیگر طوری که ترتیبی شبیه به موزائیک بسازند خاتم کاری گفته می شود. طرح های این هنر دستی شکل های هندسی بوده که با مثلث های ریز کنار همدیگر نقش می زنند و از جنس فلز، استخوان یا چوب می باشند. مرغوب بودن خاتم به ظرافت و ریز بودن این مثلث ها بستگی دارد. تعداد مثلث های به کار رفته در یک خاتم برای کوچک ترین شکل هندسی حدود3 مثلث و برای بزرگترین آن ها حدود400 تا می باشد. اینکه خاتم کاری را چه کسی اختراع کرد کسی اطلاع دقیقی ندارد و روایات متفاوت می باشد ولی آنچه در فرهنگ نامه فارسی آمده به صورت افسانه می باشد. عده ای از خاتم سازان هم عقیده دارند که این هنر از حضرت ابراهیم به جای مانده است.
مراحل خاتم کاری
طبق گفته کارشناس دادگستری صنایع دستی این هنر شامل دو مرحله می باشد. مرحله اول طرح زدن خاتم، آماده کردن وسایل و برش دادن آن ها، ترکیب کردن، تهیه گل، درست کردن قامه، بریدن و آماده کردن لایه برای خاتم می باشد. ( قامه جعبه ای از جنس چوب است که طول، عرض و قطر آن به ترتیب 40،10 و 3 سانتی متر بوده) و مرحله دوم که شامل زیرسازی، چسب کردن لایه خاتم زیر کار، پرداخت کردن و در آخر جلا دادن می باشد.
طریقه ساختن خاتم
کارشناس رسمی صنایع دستی طریقه ساختن خاتم را بدین صورت شرح داده اند: ابتدا چوب و یا هر چیزی را که می خواهید از آن خاتم تهیه کنید را مثلثی شکل برش دهید طوری که با چیدن آن ها کنار همدیگر شکل هندسی مرتبی پدید آید بعد از این کار برش های ظریف را با چسب و به صورت منظم بر روی یک ورق چوبی چسبانده و هنگامی که ورقه ها خشک شدند آن ها را بر روی وسایل مدنظر به صورت تزئینی قرار دهید.
مواد لازم برای تهیه خاتم
کارشناس صنایع دستی مواد لازم برای خاتم کاری را بدین شرح فرموده اند:
دستگاهی که برای همه نوع چوب از جمله آبنوس، نارنج، کبوده و ... استفاده شود.
انواع مختلفی از استخوان از جمله: استخوان اسب، عاج فیل و...
مفتول فلزی که شامل برنج، نقره و ... می باشد.
سریشم، صدف، لاک و نخ پرک
ویژگی های یک خاتم با کیفیت
تمام سطح شی خاتم کاری باید صاف و بدون هیچ جای خالی باشد.
رنگ و مواد به کار رفته در خاتم باید یکنواخت باشد.
شکل و رنگ خاتم تغییر ناپذیر باشد.
بتونه و ترمیم به کار رفته در روی کار قابل دیدن نباشد.
گل ها و شکل هایی که در کار استفاده شده در تمام جهات و ضلع ها قرینه باشد.
رنگ و روکش سطح کار باید دقیق و بدون ایراد باشد.
هر چه قدر این مثلث ها کوچک تر باشد کیفیت کار بالاتر می رود.