سالانه حوادث زیادی در کشورهای مختلف برای انواع پرنده‌ها از قبیل هواپیما، بالگردها، حتی موشکها و پرندههای نظامی صورت میگیرد. تعیین میزان خسارت وارده در این سوانح و همچنین دلیل سقوط آن همواره از موضوعاتی بوده که مورد توجه افکار عمومی و کارشناسان است. از این رو در بعضی از سوانح که منجر به شکایت و پروندههای قضائی می‌شود کارشناس رسمی دادگستری وسائط نقلیه هوایی میتواند اظهار نظر نماید.
در بررسی علت سقوط هواپیما، موارد متعددی را میتوان دخیل دانست که در ادامه به اختصار به آن اشاره خواهیم نمود.
به طور کلی سوانح سقوط هواپیماها چند دلیل عمده دارد:
- سهل انگاری خلبانان
- مشکلات و خطاهای فنی
- شرایط نامساعد جوی و آب و هوایی
- وجود عاملان خرابکار و نیز خرابکاریهایی در داخل هواپیما در حین سفر
- عاملان انسانی دیگر به طور عمد و یا غیر عمد، در حین پرواز و یا قبل از سفر
سهلانگاریهای خلبانان
یک سازمان تحقیقاتی کاملا مستقل هوافضا در امریکا به نام سازمان ایمنی حمل و نقل ( ntsb)که وضع و ایجاد قوانین حمل و نقل و همچنین بررسی سوانح آن را پیگیری و بررسی میکند؛ ادعا دارد که: در سالهای اخیر نه تنها ایمنی هواپیماها کمتر از قبل نشده بلکه قابل اعتمادتر هستند؛ ولیکن حوادث موجود و اتفاق افتاده نسبت به هواپیماها، ناشی از اشتباهات و سهلانگاری خلبانان بودهاست. این اشتباهات از زمینههای مختلفی نشئت میگیرند؛ از خطا و ارور تا اشتباه و خطا در میزان سوخت مصرفی در مسیر؛ میتواند دلایل سقوط هواپیما باشد که بیتوجهیهای خلبانان در بروز آنان بیتاثیر نیست. چنین دلایلی حدود 50 درصد سقوط هواپیماها را دخیل به اشتباهات خلبانان میکند .
مشکلات و خطاهای فنی
بعد از اشتباهات رایج خلبانان، خطاها و مشکلات فنی در جایگاه دوم قرار میگیرند ؛ که در حدود 22 درصدی از علل سقوط هواپیماها و سوانح هوایی به این مورد وابسته است. هنگامیکه یک و یا چند سیستم در هواپیما به طور ناگهانی و غیرقابل پیشبینی، دچار نقص فنی شود و یا از کار بیفتد، حتی خلبان موجود در هواپیما نیز کاری از دستش برنمیآید.
هواپیماهای موجود در اکثر کشورهای جهان قبل استفاده کاربری از آن، تستها و مراحل آزمایشاتی نه چندان سادهای را باید بگذرانند و در صورت تاییدیه از تمامی مراحل، قابل استفاده و بهرهوری خواهند بود. از طرفی وجود نقص و ایرادات در انجام اینگونه آزمایشات و تستها و نیز وجود عاملان سودجو در این پروسهی حیاتی( در مشخص شدن صحت سلامتی فنی هواپیما قبل از استفاده) باعث می‌شود که اینگونه تستها به خوبی بر روی هواپیما صورت نگیرد و در نهایت منجر به سانحه هوایی شود؛ از طرفی نیز وجود قطعات نامرغوب و بی کیفیت استفاده شده در قطعات هواپیما( که امروزه به دلیل حفظ اعتبار برندهای معتبر و جهانی هواپیماسازی، این ادعا به حداقل میزان صحت رسیده ولیکن وجود قطعات یدکی نامرغوب برای استفاده در هواپیماها هنوز به قوت خویش باقی است) و نیز اشتباهات و سهلانگاریهای تکنسینهای بررسی کننده قطعات اصلی هواپیما پیش از پرواز و... در حین یک پرواز منجر به حوادث بسیار ناگواری می‌شود. در خصوص چنین سوانحی که دلیل آن نقص فنی گزارش می‌شود؛ مسافران آسیبدیده و یا خانوادههای کشتههای سانحه، چنین حقی دارند که از شرایط قانونی و مراجع قانونی مرتبط، نسبت به تولیدکننده هواپیما و یا شرکت حمل ونقل هوایی مربوطه که مجری چنین سفر هوایی بوده شکایت کرده و خواستار اجرای قانون شوند. به همین دلیل کارشناسان ما به تعیین علل سقوط هواپیما میپردازند.
چنین سوانحی با چنین دلیلی نه تنها برای مقصران و متخلفان مربوطه، بهای مالی دارد؛ بلکه مراجع قضایی موظفند که مطابق قانون مجازات برای آنان جزایی غیر از پرداخت دیه قرار دهد.
کارشناس دادگستری وسائط نقلیه، باتوجه به آگاهیهای لازم و تجربههای کافی در این زمینه و بررسی و پیگیریهای دقیق نسبت به عللهای گوناگون احتمالی برای چنین سوانحی و با بررسیهای میدانی و گزارشات آماری از سوی مراجع قانونی، نسبت به چنین سوانح هوایی اقدامات قانونی را انجام داده و پیگیریهای اداری و قضایی را انجام میدهد و با تهیه و آمادهسازی گزارشات مربوطه نسبت به هر یک از مراجع ذی صلاح، به کار خویش میپردازد.