پارک‌های ملی و آثار طبیعی سرمایه یک ملت محسوب میشوند. سرمایه ای که هم از لحاظ معنوی و هم از لحاظ مادی حائز اهمیت است. متاسفانه بسیاری از گونه های گیاهی و جانوری در معرض نابودی قرار دارند و عوامل مختلفی نیز در این مسئله دخیل هستند. رشد ngo های محیط زیستی نشان از تلاش برای پایان دادن به این وضعیت بحرانی هستند.
پارک‌های ملی و آثار طبیعی جهت حفاظت از گونه های گیاهی و جانوری ایجاد شده اند. این پارک ها عمدتا حفاظت شده محسوب می شوند و در صورتی که به آنها تجاوز شود کارشناس رسمی دادگستری محیط زیست وظیفه بررسی آن را بر عهده دارد. در این مقاله به کمک کارشناس دادگستری محیط زیست به مصادیق تجاوز به پارک های ملی و آثار طبیعی خواهیم پرداخت و در خصوص اختلافات و مجازات متخلفان مباحثی را مطرح میکنیم.
پارک ملی منطقه ای حفاظت شده است که ممکن است کوه، دریاچه، مرتع و یا دشت ها باشند. آثار طبیعی به آثار خاص و یا مکانهای دارای گونه های گیاهی و جانوری استثنائی گفته می‌شود که این خاص و استثنائی بودن زمینه محافظت از آنها را فراهم آورده است. موضوع حفاظت از آثار طبیعی به 50 سال پیش برمیگردد و اولین پارک ملی در ایران نیز در سال 1346 ایجاد شد.
در حال حاضر بیش از سی پارک ملی در کشور وجود دارد. علاوه بر پارک های ملی مناطقی نیز تحت عنوان مناطق حفاظت شده و پناهگاههای حیات وحش ایجاد شده اند که از آنها به مناطق چهارگانه تحت حفاظت سازمان محیط زیست نام میبرند.
تجاوز به پارک‌های ملی و آثار طبیعی مصادیق متعددی دارد که با بررسی هر کدام و ذکر مثال هایی در خصوص اختلافات این حوزه نقش کارشناس رسمی محیط زیست را به خوبی توضیح خواهیم داد. تجاوز در مناطق حفاظت شده محیط زیست را حداقل در دو معنا می توان فهمید. اول ساخت و سازهای غیر قانونی و دیگری ضرر رساندن به گونه های محافظت شده. ضرر رساندن به طرق مختلفی انجام می‌شود. صید و شکار، قطع درختان، افروختن آتش، قطع گونه های گیاهی، چرای دامها در مراتع و اقدام به کشت و زرع از شایع ترین مصادیق بشمار میروند.
بسیاری از افراد خصوصا در روستاها و در محل هایی که عشایر ها قصد اسکان دائمی دارند، اقدام به ساخت و سازهای مختلف میکنند. این ساخت و ساز ها در بسیاری از مواقع از روی ناآگاهی انجام می شود. هر مکانی با هر کاربری در صورتی که مجوز نداشته باشد تخریب خواهد شد. ساخت و ساز از آن جا که فیزیکی و بارز است به راحتی قابل کنترل و برخورد هستند.
اما موضوعی که گاها پیچیدگی هایی برای کارشناس محیط زیست ایجاد میکند، ضرر رساندن به گونه های محافظت شده است. مهم ترین شایع ترین آن اقدام به شکار است البته قطع درختان نیز متاسفانه بسیار رایج شده است و از لحاظ کمی این موضوع در صدر تخلفات است.
به طور کلی سه نوع مجازات برای تجاوز به این محلها در نشر گرفته شده است. 1- تخریب اماکن و یا واحد های صنعتی بدون مجوز 2- جرایم نقدی 3- مجازات حبس
مورد اول که بارز است در صورتی که کارشناس رسمی دادگستری محیط زیست تایید کند که مکانی در منطقه محافظت شده و بدون مجوز ساخته شده است دادگاه حکم به تخریب آن محل خواهد داد و با توجه به جزئیات پرونده ممکن مجازات دیگری نیز برای متخلف در نظر بگیرد.
جرایم نقدی بسیار پیچیده محاسبه میشوند مثلا برای هر گونه جانوری جریمه خاصی در نظر گرفته اند که بعدا به این موضوع خواهیم پرداخت اما به طور کلی قطع درختان و بوته ها و یا شکار حیوانات معمولی بین سی صد تا یک میلیون و پانصد هزار تومان جریمه در نظر گرفته اند و برای موراد دیگر تا هشت میلیون و پانصد هزار تومان جریمه نیز ممکن است صادر شود. جالب است بدانید در بعضی گونههای خاص مثل گوزن و یوز ایرانی و یا نهنگ ها جرایم سنگین و بیش از هفتاد میلیون تومان بسته به نوع جانور در نظر گرفته شده است.
میزان حبس هم تابعی از متغیرهای فوق است اما معمولا بین سه ماه تا سه سال حبس در انتظار شکارچیان غیر مجاز و کسانی که به محیط زیست خسارت وارد میکنند در نظر گرفته می‌شود.
کارشناس دادگستری محیط زیست گاها با موراد بسیار استثنائی هم روبه رو می‌شود. برای مثال شکارچی را فرض کنید که پلنگ ماده ای را شکار کرده است که باردار بوده، جریمه این فرد به چه صورت تعیین خواهد شد و یا فردی باعث آتش سوزی در یک منطقه حفاظت شده، شده است فرض کنید 100 گونه جانوری و 1000 هزار درخت از بین رفته باشد. میزان مجازات او به چه صورت خواهد بود. برای اطلاعات بیشتر در این خصوص می‌توانید با کارشناس رسمی محیط زیست مشورت کنید.
Featured